Kuszenie do podróży.

Dunaj, wielka rzeka łącząca kraje i narody europejskie, przebiwszy się przez Bratysławę, na tereny położone w jej pobliżu, wpływa na teren Węgier. Wyswobodziwszy się z objęć gór pełen godności i spokoju zmierza w kierunku Budapesztu. Zanim go jednak osiągnie, pod starym zamkiem Esztergomu musi raz jeszcze stoczyć walkę z naturalną przeszkodą przez góry Pilis i Börzsöny. Piękno przyrody Środkowej Krainy Naddunajskiej , zabytki historyczne, żywa kultura ludowa stanowią dodatkową ozdobę , ukoronowanie “Królowej Dunaju” – Budapesztu.

Najpiękniejszym klejnotem tej korony jest Zakole Dunaju a w nim Esztergom, kolebka państwa węgierskiego i chrześcijaństwa na Węgrzech. Niemniej cennym, aczkolwiek w nieco innym sposób jest rozciągająca się na południe od Budapesztu równina, jak gdyby obramowanie Niziny Węgierskiej, ofiarowująca niezmącony niczym czar przyrody. Na wschodzie wznosi się wzgórze Gödöllő, na północy natomiast rozciąga się rozciąga się “kraj Połowców”. Na północnym zachodzie góry Börzsöny i lewe wybrzeże Dunaju, na zachodzie Góry Budańskie z ładnie położonymi, ciekawymi miasteczkami, nieco dalej Tata “miasto wody” i Komarom ­ “miasto twierdz” proponują bogaty program na jeden lub kilka dni pobytu.

Ważną częścią środkowej Krainy Naddunajskiej jest Park Narodowy Dunaj Ipola i Park Narodowy Małej Kumanii (Kiskunsági Nemzeti Park), mniejsza część krainy należy do Parku Narodowego Gór Bukowych (Bükki Nemzeti Park). W tej okolicy znajdziemy wiele obszarów chronionej flory i fauny.

W tym barwnym regionie znalazło schronienie kilka mniejszości narodowych. Węgrzy, zgodnie z intencjami pierwszego króla Św. Stefana, chętnie przyjęli do siebie Szwabów, Bawarczyków, Słowaków i Serbów, którzy przez całe wieki zachowywali swą kulturę . Tak więc podczas swych podróży ten gość z zagranicy, który za jej główny cel wybrał cudowną środkowa Krainę Naddunajską , może spotkać się tutaj także z fragmentem swej historii. Proszę więc iść z nami. Zapraszamy!

Na obrzeżu Niziny Węgierskiej

Jeśli z Budapesztu wybierzemy drogę na południe, szybko dojedziemy na lekko pofałdowany teren Niziny Węgierskiej. Piękno przyrody, zabytkowe kościoły i muzea tutejszych miast oraz wiosek zachęcają turystów do odkrywania tej krainy.

Pierwszym przystankiem naszej podróży jest Ráckeve – największa miejscowość wyspy Csepel opływanej przez wody Dunaju i tzw. Dunaju przy Ráckeve (Ráckevei-Duna). Oprócz pałacu Savoyai, będącego ważnym przykładem barku węgierskiego , wyróżniającym się zabytkiem miasta jest zbudowany w stylu gotyckim , ozdobiony malowidłami wzorowanymi na ikonografii bizantyjskiej , serbski kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny, jedyny na Węgrzech średniowieczny kościół serbski.

Wracając na Wielką Nizinę Węgierską przez miejscowość wypoczynkową nad Dunajem – Dömsöd, droga nasza prowadzić będzie do Apaj, należącego do terenu Narodowego Parku Małej Kumanii (Kiskunsági Nemzeti Park). Step Małej Kumanii jest po Hortobágy drugim co do wielkości największym stepem Europy Środkowej, którego flora znajduje się pod szczególna ochroną. Wyróżniająca się wartością tego regionu jest największy ptak Europy – drop, którego dość duża populacja zamieszkuje te tereny.

Po przejechaniu stąd kilkudziesięciu kilometrów na północ , dotrzemy do Ócsa. Znajdujący się w tej nastrojowej miejscowości kościół jest jednym z najważniejszych zabytków romańskich. Kościół pochodzi z pierwszych trzydziestu lat XIII wieku. W jego sanktuarium widoczne są freski datowane na koniec XIII wieku. Zrekonstruowane, otrzymały w 1996 roku Nagrodę Europa Nostra. Na cmentarzu kalwińskim znajduje się prawie pięćset drewnianych obelisków – nagrobków drewnianych w kształcie gontu.

Wielu turystów przyciąga bogaty świat roślinny i zwierzęcy będący pod ochroną bagnistego lasu o powierzchni 148 ha a znajdującego się w granicach miejscowości Örkény. Tu żyje bardzo rzadki w Niecce Karpackiej gatunek gadów – piaskołaz.

Cegléd i Nagykőrös należą już geograficznie do Wielkiej Niziny Węgierskiej. W Cegléd zobaczymy klasycystyczny kościół kalwiński z wysoka na 60 m kopułą. W muzeum Kossutha można obejrzeć oprócz relikwii tego wielkiego polityka węgierskiego również bogaty materiał etnograficzny. W Nagykőrös, w budynku byłych Koszar Huzarów, znalazło się muzeum im. Janosa Aranaya i cechu rzemieślniczego oraz kolekcja drewnianych nagrobków. Miłośnicy architektury klasycystycznej nie będą zapewne żałować wyjazdu do Abony. Wielu turystów krajowych i zagranicznych przyciąga tu park, w którym można jeździć konno.

Nad rzekami, potokami, w kraju Palóców czyli Połowców.

Wyjeżdżając ze stolicy autostradą M3 szybko osiągniemy niewielki region ciągnący się na wschód od Dunaju do rzeki Galga. Jadąc w kierunku Gödöllő w granicach wsi Mogyoród znajduje się tor wyścigowy węgierskiej FORMUŁY­1 i droga nasza prowadzi wzdłuż Hungaroringu. Najważniejszą miejscowością regionu jest Gödöllő, centralna część majątku hrabiów Grassalkovichów z XVIII wieku, która w 1867 roku przeszła własność panującego . pałac królewski był ulubionym miejsce pobytu ukochanej węgierskiej królowej, słynnej “Sissi” i jest jednym z najsłynniejszych zabytków budownictwa barokowego Europy Środkowej. Obecnie pełniący role muzeum pałac ten gości tysiące zwiedzających. Należąca do miasta Máriabesnyő, znanym celu pielgrzymek. Na głównym ołtarzu tego cudownego kościoła znajduje się średniowieczna, słynąca z cudów rzeźba Maryi wykonana z kości słoniowej. Innym cudownym przedmiotem jest przywieziona z Loretto rzeźba Czarnej Madonny. Corocznie w marcu odbywają się w Gödöllő tzw. “Wiosenne Dni” ­ cykl ciekawych imprez kulturalnych.

Opuszczając Máriabesnyő dojedziemy do “stolicy” doliny rzeki Golga ­ Aszód. Ważnym zabytkiem jest tutaj barokowy pałac Podmaniczkych-­Szechenyich. Na cmentarzu żydowskim możemy prześledzić historię pogrzebów i nagrobków kamiennych od końca XVIII wieku do 1941 r. Na północ od Galgamácsa, jedno z centrów żywej sztuki ludowej tego regionu. Muzeum Wiejskie założone przez malarkę uprawiająca sztukę prymitywizmu ­ Juli Dudas Vankóne gromadzi poza jej obrazami również przedmioty sztuki ludowej ziemi Połowców.

Kontynuując nasza podróż na północ szybko dojedziemy do “Kraju Połowców”. Na północnym końcu doliny potoku Galga, który dzieli na dwie części pagórkowata okolicę Cserhát, na prawo od Galgaguta, droga nasza prowadzi do Szirák. Wczesnobarokowy pałac rodzin Roth Teleki- Degenfeld jest jednym z najpiękniejszych cudownie odrestaurowanym zabytkiem budownictwa zamkowo­ pałacowego Górnych Węgier. Bliski Bujak słynie z noszonych tu jeszcze strojów ludowych­ pończoch w paski, kilku jednocześnie zakładanych krótkich, plisowanych spódnic, bluzek i marszczonych serdaczków, wyszywanych perłami czepców. Do rzadkości należy rosnący w tej okolicy dąb szypułkowy. Pięknie położone ruiny zamku zachęcają do odbycia romantycznego spaceru.

Robiąc objazd w kierunki wschodniej granicy Środkowej Krainy Naddunajskiej, w dolinie p[otoku Szentkuti niedaleko od Matraverebely znajdziemy słynne miejsce pielgrzymek. Za zgoda papieża, pielgrzymi w Szentkút przyjmowani są przez cały rok. Skręcając z Szarvasgede na północ dojedziemy do znanego od XV wieku Hollókő. Zabytki budownictwa ludowego tej malowniczo położonej wioski o ważnym etnograficznie znaczeniu uznane zostały przez UNESCO w 1987 roku za część światowego Dziedzictwa Kultury. Stara wioska składa się z 58 białych domów Połowców. Są to domy z charakterystycznymi gankami- podcieniami zbudowane na kamiennych fundamentach i z jakby niedokończonymi trójkątnymi płaszczyznami dachów. Wieś, zamek Hollókő i otaczające go pastwisko na zalesionych górach z charakterystycznym systemem uprawy jest najmniejszym na Węgrzech regionem znajdującym się pod ochroną.

Opuszczając stoki Cserhatu na północy w miejscowości Szécsény zmusi nas do zatrzymania się barokowy pałac Forgachów, w którym możemy obejrzeć znajdujące się tam muzeum. Niedaleko stąd znajduje się Ipolytarnóc, gdzie utrzymywane jest najbogatsze i najbardziej okazałe pierwotnych zwierząt i roślin Węgier i ziemi. Liczące dwadzieścia milionów lat skamieniałe pnie drzew, kły rekinów, ślady liści, fal, kości prastarych zwierząt – wszystko to tworzy jeden z najwspanialszych w świecie zespół wykopalisk.

Jadąc dalej dolina rzeki Ipola zatrzymamy się w Balassagyarmat. Opróc zstarych, cennych budynków tego małego, graniczącego ze Słowacją miasta do spaceru nastrojowe wybrzeże rzeki Ipola. Na wystawie w Muzeum Połowców możemy zaznajomić się z etnografią i historia miasta.

Skręcając w połowie drogi między Vámosmikola i Ipolytolgyes w lewo dojedziemy urokliwą leśna drogą do jednej z najpiękniejszych wiosek w górach Börzsöny. W Nagybörzsöny już ,od XII wieku wydobywano złoto i miedź. Do tej pory zachował się w całej naturalnej urodzie XII wieczny, otoczony murami kościół romański pod wezwaniem Św..Stefana. Wiele osób odwiedza tą wioskę ze względu na średniowieczny kościół górników znajdujący się na brzegu potoku i działający do dzisiaj młyn wodny i wspaniałe górskie powietrze.

Jadąc leśną drogą dojedziemy do Márianosztra, jednego z najsłynniejszych cudownych sanktuariów maryjnych na Węgrzech. Pierwszy, zniszczony już od tego czasu kościół zbudowany został w 1352 roku . Gotycka świątynia została jednak odbudowana a położona we wschodniej części wsi Kalwaria i stacje pochodzą z 1777 roku.

We wschodniej części gór Börzsöny, w dolinie otoczonej górami znajduje się Nagród. Zamek o nieregularnej podstawie odgrywał ważną rolę w czasie wojen tureckich.. Dzisiaj natomiast możemy tam podziwiać pozostałe już tylko romantyczne ruiny.

Dojeżdżamy do Vacu miasta leżącego na lewym brzegu Dunaju. Pierwszy król węgierski, Św.Stefana założył tu biskupstwo i miasto już w 1075 roku. Obecną katedrę wzniesiono w XVIII wieku. W kościele dolnym widoczne są fragmenty XI i XV­ w. Zabudowy katedry. Ozdobą miasta jest jeden z najpiękniejszych w kraju , XVIII wieczny pomnik Św.Trójcy. Magnesem dla tysięcy turystów są również zabytki barokowe – most kamienny nad potokiem Gombas, kościół i klasztor Franciszkanów, pałac biskupi i, kościół i i klasztor Pijarów, Ratusz oraz wiele muzeów. Znany miejscem pielgrzymkowym jest również Hétkápolna.

W cyklu imprez pod nazwą “Zabawy światowe” w Vaacu latem czekają na zainteresowanych barokowe koncerty i wystawy, nastrojowe targi sztuki rzemieślniczej , pieczenie barana na rożnie i cała masa programów rozrywkowych. Dziełem wielkiego architekta węgierskiego Miklósa Ybla jest kościół parafialny w Fot. Ten romantyczny budynek z XIV wieku zawiera elementy nawiązujące do sztuki romańskiej oraz orientalnej. Sonlyó.. Fót , niedaleko, jest terenem podlegającym ścisłej ochronie. Jest botanicznym skarbem za sprawą szczególnego mikroklimatu , autentycznej góry polodowcowej i nietypowej roślinności o miękkich łodygach.

Na wędrówkę z Caravaning World po górach i dolinach Węgier, dalekiej i niedalekiej przeszłości jak również to, co nas podróżników szczególnie interesuje zapraszamy.

Szukajcie w naszym portalu dalszej opowieści o sercu Węgier:

• ­Wędrówka po przeszłości
• ­Aktywny wypoczynek , kąpieliska lecznicze, żywe wody
• ­Troskliwie strzeżone tradycje, tradycyjne smaki
• ­Pożyteczne informacje

Opracowanie: Caravaning World